SOC a NIS2 i KSC

Nowa dyrektywa NIS2 oraz planowana nowelizacja ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa (KSC) znacząco zmieniają podejście do zarządzania ryzykiem w cyberprzestrzeni. Organizacje, które zostaną sklasyfikowane jako podmioty kluczowe lub ważne, będą zobowiązane do wdrożenia ściśle określonych środków technicznych i organizacyjnych. Jednym z najważniejszych narzędzi wspierających realizację tych obowiązków jest SOC (Security Operations Center), czyli swoiste centrum operacyjne bezpieczeństwa, które łączy technologię, procedury i kompetencje eksperckie.

NIS2 i KSC – nowe ramy odpowiedzialności

Dyrektywa NIS2 (UE 2022/2555) weszła w życie 16 stycznia 2023 roku i nakłada na państwa członkowskie obowiązek jej pełnej transpozycji do 17 października 2024. Polska realizuje ten obowiązek poprzez nowelizację ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa. Nowe przepisy znacząco rozszerzają katalog podmiotów objętych regulacjami. Poza infrastrukturą krytyczną uwzględniają m.in. sektor zdrowia, finansów, transportu, administracji i usług cyfrowych.

Wymogi te nie kończą się na deklaracjach zgodności. NIS2 nakłada obowiązki w takich obszarach jak zarządzanie ryzykiem, reagowanie na incydenty, zapewnienie ciągłości działania czy monitorowanie bezpieczeństwa łańcucha dostaw. Ich wdrożenie wymaga zintegrowanego podejścia – obejmującego zarówno rozwiązania technologiczne, jak i zdefiniowane procesy operacyjne.

Kluczowe obowiązki regulacyjne a rola SOC

Jednym z najważniejszych filarów zgodności z NIS2 jest zarządzanie ryzykiem. Artykuł 21 dyrektywy wskazuje na dziesięć minimalnych środków bezpieczeństwa, które organizacja musi stosować. Należą do nich m.in. zarządzanie dostępem, segmentacja sieci, tworzenie kopii zapasowych, zarządzanie podatnościami i szkolenia. SOC wspiera wdrażanie tych środków poprzez monitorowanie infrastruktury IT, analizę danych telemetrycznych i wykrywanie zagrożeń w czasie rzeczywistym.

Równie istotne są obowiązki związane z raportowaniem incydentów. NIS2 precyzyjnie określa harmonogram działań – organizacja powinna zgłosić poważny incydent do właściwego CSIRT w ciągu 24 godzin od jego wykrycia. Szczegółowy raport powinien zostać przekazany w ciągu 72 godzin, a uzupełniający raport końcowy w ciągu miesiąca. Realizacja tych obowiązków wymaga pełnej dostępności zespołów monitorujących, precyzyjnych procedur klasyfikacji incydentów oraz narzędzi do automatycznego generowania zgłoszeń.

Ważnym obszarem pozostaje również logowanie i przechowywanie danych. Artykuł 21 ust. 2 lit. i wspomina o konieczności zapewnienia logów do wykrywania incydentów. Dyrektywa nie precyzuje jednolitego okresu retencji – długość przechowywania logów będzie ustalana na poziomie krajowym lub sektorowym. Obecnie przyjmuje się, że okres ten może wynosić od 6 do 18 miesięcy, zależnie od rodzaju działalności i ryzyka. Istotne jest jednak, by logi były bezpiecznie przechowywane, w sposób zapewniający ich integralność i dostępność do celów audytowych.

Dyrektywa zwraca również uwagę na bezpieczeństwo łańcucha dostaw. Organizacje powinny mieć możliwość monitorowania komunikacji z dostawcami usług, integracji API czy połączeń VPN. Ważnym elementem staje się także zdolność do wykrywania nietypowych aktywności w kanałach wymiany danych. Przed wszystkim tym potencjalnych prób kompromitacji oprogramowania dostarczanego z zewnątrz.

Jak zorganizować SOC zgodny z wymaganiami NIS2 i KSC

Wdrożenie SOC zgodnego z wymaganiami regulacyjnymi powinno być poprzedzone analizą luk. Narzędzia takie jak ENISA SOC Maturity Assessment Toolkit pozwalają porównać obecne możliwości operacyjne z oczekiwaniami wynikającymi z przepisów.

Następnie konieczne jest opracowanie architektury technologicznej. W skład nowoczesnego SOC powinny wchodzić takie komponenty jak system SIEM, platforma automatyzacji SOAR, rozwiązania EDR/XDR do ochrony punktów końcowych oraz bezpieczny system przechowywania logów spełniający wymogi dotyczące retencji.

Ważne jest również opracowanie scenariuszy operacyjnych i playbooków, które pozwalają zespołowi SOC szybko reagować na incydenty. Przykładem może być playbook klasyfikujący „poważny incydent” według definicji NIS2 lub scenariusz reakcji na kompromitację dostawcy. Wdrożenie cyklicznych testów – np. ćwiczeń typu tabletop związanych z ransomware – stanowi uzupełnienie dobrej praktyki operacyjnej.

W obszarze raportowania warto opracować wewnętrzne metryki i dashboardy KPI, które wspierają zarządzanie ryzykiem i nadzór ze strony kierownictwa. Chociaż NIS2 nie narzuca konkretnego harmonogramu raportowania wewnętrznego, wielu ekspertów rekomenduje comiesięczne raporty operacyjne dla CISO i okresowe raporty zarządcze w rytmie kwartalnym.

Integracja z CSIRT i systemem S46

Projekt nowelizacji ustawy KSC przewiduje wzmocnienie roli CSIRT-ów sektorowych i państwowych, a także utworzenie centralnego systemu wymiany informacji o incydentach – systemu S46. Organizacje będą zobowiązane do zgłaszania poważnych incydentów do właściwego CSIRT. Integracja z tymi jednostkami może odbywać się na poziomie technicznym lub procesowym, w zależności od wymagań danego sektora. System S46 znajduje się obecnie w fazie rozwoju, a konkretne mechanizmy techniczne wymiany danych zostaną określone po wejściu w życie przepisów.

Korzyści z wdrożenia operacyjnego modelu zgodnego z NIS2

Spełnienie wymagań dyrektywy NIS2 i ustawy KSC to nie tylko kwestia regulacyjna. To także szansa na realne zwiększenie odporności organizacji na cyberzagrożenia. Organizacje, które wdrożą skuteczny model operacyjny SOC, redukują ryzyko poważnych incydentów. Skracają również czas reakcji i zyskują pełniejszy wgląd w swoje środowisko IT. Co więcej, mogą skutecznie ograniczyć ryzyko kar administracyjnych. Zgodnie z NIS2 mogą one sięgać nawet 10 mln euro lub 2% rocznego obrotu. Poprawia się także wizerunek organizacji jako odpowiedzialnego i dojrzałego partnera biznesowego.

SOC od Softinet – gotowy na wyzwania NIS2 i KSC

Wszystkie opisane wyżej wymagania mogą zostać spełnione dzięki odpowiednio zorganizowanemu SOC. Softinet oferuje usługę Security Operations Center, która została zaprojektowana zgodnie z wytycznymi NIS2 i planowanej nowelizacji ustawy KSC. Zapewnia ona pełne wsparcie w zakresie monitorowania incydentów, analizy logów, raportowania do CSIRT oraz ochrony środowiska IT w trybie 24/7. To rozwiązanie, które pozwala organizacjom przejść przez proces dostosowania się do nowych regulacji sprawnie, bezpiecznie i z pełną kontrolą nad ryzykiem.